بنیاد کرامت رضوی که مسئولیت اجرای ماموریت‌های اجتماعی آستان قدس را عهده‌دار شده، در دل خود معاونتی با همین نام دارد که طرح‌های این حوزه را دنبال می‌کند؛ از دعوت زیارت اولی‌ها به مشهد و میزبانی کریمانه از آنها گرفته تا کارآفرینی برای زنان سرپرست خانوار، ارائه خدمات درمانی در قالب اردوهای جهاد سلامت و ده‌ها خدمت دیگر بر عهده این معاونت است.
پیرو تأکیدات مقام معظم رهبری در حکم تولیت آستان قدس رضوی، مبنی بر رسیدگی به معیشت محرومان و مستضعفان و نگاه ویژه به مجاوران بارگاه رضوی، «معاونت امداد آستان قدس رضوی» شکل گرفت. این معاونت به صورت متمرکز فعالیت‌های خود را آغاز کرد و در طول زمان با شناسایی نیازها و بررسی ضرورتهای موجود، به مدل‌های مؤثرتری در خدمت‌رسانی و محرومیت‌زدایی دست پیدا کرد و در نهایت با ارائه‌ی طرحی تخصصی و جامع به «معاونت خدمات اجتماعی» تغییر نام داد.
این بخشی از صحبت‌های آغازین جعفر رئیسیان‌زاده، معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما بود؛ گفت‌و‌گویی که در فضایی صمیمی در دفتر کار آقای رئیسیان‌زاده شکل گرفت و معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت نیز صحبت‌هایش را در تبیین چرایی تشکیل این معاونت این‌گونه پی گرفت: از مأموریت‌های بنیادین و پایه‌ای این مجموعه بحث «محرومیت‌زدایی» است؛ موضوعی بسیار حیاتی و مهم که ذیل آن مأموریت‌های دیگری هم تعریف شده و تیم‌های تخصصی ما با جدیت پیگیر آنها هستند.
رئیسیان‌زاده گفت: معاونت خدمات اجتماعی به لحاظ جنس و شکل خدمت‌رسانی همواره یک سیر تکاملی را دنبال کرده و «کمک‌رسانی بی‌واسطه» و «امداد سریع در موارد اضطراری» از اولویت اصلی برنامه‌هایش بوده است. هم‌چنین ما در طرح جامع مجموعه‌مان به‌دنبال پایه‌ریزی و تحکیم زیرساخت‌ها هستیم و نگاه به حوزه‌ی خدمت‌رسانی و محرومیت‌زدایی در این معاونت، نگاهی کلان و گسترده است؛ به‌گونه‌ای که چشم‌اندازمان دست‌یابی به ظرفیت ارائه‌ی «خدمت از تولد تا فوت» برای قشر آسیب‌دیده و محروم جامعه است.
زیارت با شرایط ویژه در طرح «مهر درخشان»
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در ادامه‌ی گفت‌و‌گویش با خبرنگار ما توضیح داد: بحث سفر و زیارت احسان‌جویانی که به دلایل مسائل مالی و اقتصادی تاکنون نتوانسته‌اند به حرم امام رضا مشرف شوند یا حداقل از آخرین سفرشان پنج سال گذشته یکی دیگر از فعالیت‌های این معاونت است. افراد دیگری هم هستند که به دلیل شرایط ویژه‌‌شان نمی‌توانند به حرم مطهر مشرف شوند؛ این گروه شامل گروههای آسیب‌پذیر اجتماعی مانند بیماران خاص، معلولان، نابینایان، خانواده زندانیان، فرزندان بی‌سرپرست هستند و درواقع زیارت امام ویژه احسان‌پذیران و احسان‌جویان و گروههای آسیب‌پذیر اجتماعی است که با عنوان طرح «مهر درخشان» اجرا می‌شود. رئیسیان‌زاده گفت: در این طرح افرادی که شرایط خاص دارند به صورت رایگان سه روز میهمان امام می‌شوند و در مدت اقامت از خدماتی مثل «اسکان، تغذیه و رفت و آمد رایگان به حرم»، «برنامه‌های فرهنگی، زیارت گروهی و غذای مهمانسرای حضرت» بهره‌مند می‌شوند و درواقع یک «زیارت مبدأ تا مبدأ» رایگان برای آنها رقم می‌خورد.
پذیرایی سالانه 150هزار زائر در طرح بزرگ دارالکرامه
رئیسیان‌زاده به در صحبت‌هایش به تشرف 40هزار زائر احسان‌جو و احسان‌پذیر و «طرح دارالکرامه» اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مأموريت‌هايي که به‌صورت ويژه‌تر در این معاونت پيگيري مي‌شود، تشرف سالانه بالغ بر 40هزار احسان‌جو و احسان‌پذیر به زیارت حرم مطهر رضوی است؛ سرفصلی که از محورهای اصلي خدمات در آستان قدس رضوي محسوب می‌شود. تکریم زائران در ایام پیک سال(عید نوروز، دهه‌ی کرامت، دهه‌ی آخر صفر و…) نیز به این دلیل که زیرساخت‌های توریستی و اقامتی شهر مشهد ظرفیت میزبانی از همه‌ی زائران و مسافران را ندارد، از برنامه‌های شاخص ماست؛ ما از تمام ظرفیت‌ها و امکانات موجود برای اسکان آسوده‌ی زائران استفاده می‌کنیم و به‌طور خاص طرحی با عنوان «دارالکرامه» را در این ایام به اجرا در می‌آوریم. رئیسیان‌زاده اضافه کرد: در طرح دارالکرامه مکان‌هايی با ارائه‌ی امکانات و الزامات اسکان، تغذیه و امکانات بهداشتی در اختیار زائران قرار می‌گیرد و زائران می‌توانند به مدت 3 روز از این شرایط استفاده کنند. 150هزار زائر و مسافر سالانه از این ظرفیت بهره‌مند می‌شوند.
دو هزار جهیزیه و پانزده‌هزار بسته نوشت‌افزار «مهر رضوی»
تسهیل در امر «ازدواج جوانان» از دیگر مأموریت‌های این معاونت است. ما در این سرفصل با مشارکت نهادها و دستگاهای مرتبط، برای افرادی که شرایط اقتصادی‌شان به گونه‌ای است که نمی‌توانند ازدواج کنند، یا احسان‌جویانی که چندین سال در شرایط عقد هستند و به دلیل عدم تأمین جهیزیه نتوانستند زیر یک سقف بروند، در قالب تأمین جهیزیه حمایت‌های ویژه داریم. در سال گذشته 2هزار جهیزیه که شامل شش کالای اصلی برای آغاز یک زندگی است تقدیم احسان‌جویان شد.
جعفر رئیسیان‌زاده پس از تشریح سرفصل ازدواج جوانان در مجموعه‌ی کاری خودش ادامه داد: بحث تحصیل و حمایت از دانش‌آموزان محروم از برنامه‌های مهم ما در امر مقدس خدمت‌رسانی است. حمایت‌های ما به‌صورت اهدای مبالغی به خانواده‌ها، تهیه‌ی لوازم تحریر، تجهیز مدارس حاشیه شهر و روستا و در بعضی از موارد ساخت مدرسه است. در حال حاضر در شهرستان‌های مشهد، کرمانشاه و بیرجند در حال ساخت مدرسه هستیم و تأمین امکاناتی مثل آب‌خوری و سرویس بهداشتی برخی مدارس محروم را نیز به عهده گرفته‌ایم.
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی اضافه کرد: هر سال در آغاز ماه مهر، بسته‌ی کاملی از نوشت‌افزار متناسب با نیاز یک‌سال دانش‌آموزان تهیه و توزیع می‌شود. امسال در مشهد و سراسر کشور ۱۵هزار بسته نوشت‌افزار با عنوان «مهر رضوی» برای دو مقطع دبستان و دبیرستان بین دانش‌آموزان محروم توزیع شد. رئیسیان‌زاده گفت: تغذیه‌ی دانش‌آموزان یکی دیگر از موضوعاتی است که در حاشیه‌ی شهر مشهد با جدیت انجام می‌شود و خدام محترم در حاشیه‌ی شهر، یک وعده صبحانه در اختیار مدارس قرار می‌دهند و گاهی البسه مورد نیاز دانش‌آموزان را نیز تأمین می‌‌کنند.
از شناسایی و آموزش تا تولید کار و کارآفرین
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در ادامه صحبت‌هایش، بحث اشتغال‌زایی را کاهش‌دهنده‌ی وابستگی محرومان به کمک خیران و ارگان‌های متولی برشمرد و تشریح کرد: ما در این بخش ابتدا پیمانکاران یا گروه‌هایی که مهارت‌های کاربردی دارند را شناسایی می‌کنیم بعد این افراد طی تفاهم‌نامه‌هایی کار آموزش به احسان‌جویان را به‌عهده می‌گیرند؛ احسان‌جویان زمانی که استعدادیابی شدند و مهارت لازم را کسب کردند، به آنها تسهیلات می‌دهیم و بازار کار تعریف می‌کنیم تا فرآیند یک کار پایدار برایشان فراهم شود.
رئیسیان‌زاده توضیح داد: یکی دیگر از اقدامات حوزه اشتغال آستان قدس رضوی حمایت از مشاغل خانگی، زودبازده و کم‌سرمایه است. هدف هم این است که در کمترین زمان ممکن مهارت‌آموزی اتفاق بیافتد و افراد از این راه به کسب درآمد برسند. ما در این زمینه با مجموعه سازمان فنی و حرفه‌ای تفاهم‌نامه امضاء کرده‌ایم و این موضوع در خراسان رضوی به‌صورت عملیاتی در حال اجرا است. برنامه هم این است که ظرف حداکثر 45روز احسان‌جوی ما یک مهارت را آموزش ببیند و بعد از این‌که توانست از آزمون موفق بیرون بیاید، سرمایه‌ی کار را در قالب وام در اختیارش قرار می‌دهیم تا بتواند وارد بازار کار بشود.
ایشان افزود: در این راستا به فروش هم فکر شده است و در واقع ما سعی کرده‌ایم چرخه‌ی اشتغال را به‌طور کامل برای عزیزان پیش‌بینی کنیم. وامی هم با همکاری آستان قدس رضوی و اداره‌ی کار پیش‌بینی شده که افراد توانا و متمایل به کارآفرینی در حرفه‌ها و تخصص‌های مختلف، می‌توانند از آن بهره ببرند.
مأموریت‌های سلامت‌محور
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی یکی دیگر از مأموریت‌های مهم این معاونت را «سلامت» عنوان کرد و گفت: در بحث سلامت گروهها و اردوهای جهادی را داریم که این گروهها قبل از این‌که به مناطق محروم اعزام شوند ما بررسی لازم را در رابطه با نیازهای آن منطقه انجام می‌دهیم بعد متناسب نیاز آن منطقه تیم پزشکی اعزام می‌کنیم.
رئیسیان‌زاده ادامه داد: همه می‌دانند بحث «کار جهادی» بعد از انقلاب شکل گرفت و قبل از انقلاب چنین موضوع و چنین اردوهایی برگزار نمی‌شده؛ لذا سال گذشته به تعداد سال‌های انقلاب به مردم خدمت‌رسانی کردیم تا در قالب اردوهای جهادی که ثمره انقلاب بوده، مردم طعم شیرین خدمت را بعد از انقلاب بچشند. سالانه حدود 150 اردوی جهادی و خدمت سلامت در این راستا ارائه می‌شود که حدود ۵۰ مورد از اردوی جهاد سلامت در دهه فجر سال گذشته برگزار شد. گروههای جهادی در اطراف مشهد و استان خراسان جنوبی و شمالی به عنوان «نذر شفا» در حال خدمت‌رسانی هستند و این خدمات به‌شکل مداوم درحال انجام است.
جعفر رئیسیان‌زاده کمک به بیماران نیازمند را یکی دیگر مأموریت‌های این معاونت در بحث سلامت برشمرد و افزود: با وجود یارانه و خدمات سلامت دولت باز هم افرادی هستند که از عهده تأمین دارو و پزشک به دلایل اقتصادی برنمی‌آیند و هزینه درمان برای این افراد بسیار بالا است، لذا مراکز درمانی در مشهد داریم که افراد نیازمند به این مراکز معرفی می‌شوند.
پاسخ به 11هزار نامه‌ی ضریح مطهر
وقتی فردی به هر دری زده و مشکلش حل نمی‌شود برای امام رضا نامه می‌نویسد و از ایشان می‌خواهد مشکلش را حل کنند؛ ما بر حسب وظیفه تلاش می‌کنیم با توجه به نگاه تولیت این نامه‌ها خوانده شوند و با این افراد تماس گرفته شود و مشکلات این افراد بررسی و به صورت اورژانسی حل شود. این فرآیند به‌عنوان «گره‌گشایی» در دستور کار مجموعه قرار می‌گیرد و در مدیریت امور مجاورین و دبیرخانه‌های خدمت، تک‌تک این نامه‌ها بررسی و موارد شناسایی می‌شوند و طبق شرایطی که دارند کمک‌هایی تقدیم می‌شود.
رئیسیان‌زاده در تکمیل بحث گره‌گشایی و خوانش نامه‌های ضریح گفت: سال گذشته به 11هزار نامه‌ی ضریح مقدس حضرت پاسخ داده شد و کمک‌های ما به این افراد از یک تا ۵۰ میلیون تومان بوده است. درخواست‌های مردمی برای دریافت کمک زیاد است در مقابل خیلی از افراد زندگی، سلامت و اشتغال خود را مدیون امام می‌دانند و می‌توانند در این بخش به ما یاری برسانند.
توسعه‌ی خدمات مردم‌محور به زائران و مجاوران در مناسبت‌های خاص
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی، سفره‌های مردم را در برنامه‌های مجموعه ملاک مهمی دانست و گفت: در بحث کرونا ما توزیع ارزاق عمومی را در برنامه داشتیم که با تأکید رهبری معظم برای ادامه‌ی این طرح در قالب «مواسات» ارزاق عمومی برای مردم محروم هرسال در ماه رمضان تهیه و توزیع می‌شود. رئیسیان‌زاده ادامه داد: امسال در آلبوم اعتبارات آستان قدس رضوی، 3هزار بسته ارزاق برای توزیع بین محرومان پیش‌بینی شد و ارزش هر بسته هم یکمیلیونتومان بود؛ به خیران اعلام کردیم که آنها می‌توانند با نصف قیمت این بسته‌ها را تهیه و بین نیازمندان توزیع کنند و به این ترتیب 10هزار بسته‌ی ارزاق برای توزیع فراهم شد.
جعفر رئیسیان‌زاده ادامه داد: از دیگر خدمات ما در بحث ارزاق، تهیه مواد اولیه و اهدای آن به تشکل‌هایی است که کار خدمت‌رسانی به زائران و مجاوران را انجام می‌دهند. این ارزاق با قیمت نیم‌بها تهیه و در اختیار آنها قرار می‌گیرد. امسال در دهه آخر صفر حدود ۲۵۰ مجموعه مردمی از این طرح استفاده کردند و حدود ۴۰ تن برنج و 10 تن گوشت قرمز، 20تن شکر و 30 هزار آب معدنی و اقلام دیگر بین گروههای خدمت‌رسان توزیع شد.
تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری و رفع مشکل ناباروری
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در بخش پایانی صحبت‌هایش، به بحث جوانی جمعیت کشور اشاره کرد و گفت: ما درباره‌ی سرفصل بسیار مهم جمعیت جوان کشور در دو محور اساسی، برنامه‌هایی را در دستور کار داریم. مسئله اول «تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری» است که در این زمینه تلاش کردیم گره ذهنی مردم در بحث فرزندآوری را باز کنیم. به عنوان مثال افرادی بودند که می‌خواستند بحث تبلیغ در زمینه فرزندآوری را انجام دهند اما مهارت لازم برای پاسخ به شبهات و مسائل این موضوع را نداشتند، در همین راستا سال گذشته دوره‌ای طراحی شد برای ۵۰۰ نفر از افراد مستعدی که علاقه داشتند در این زمینه تبلیغ کنند و از اساتید ملی برای آموزش این افراد دعوت شد، بعد از این دوره 200 نفر خواستار دوره تکمیلی بودند.
رئیسیان‌زاده گفت: با توجه به این‌که بهرورزان مراکز بهداشت و به عنوان افرادی که در پیشانی کار با مادران و زنان در ارتباط مستقیم هستند، از آنان برای شرکت در دوره‌های آموزشی تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری دعوت شد که ۶۷۰ نفر از این افراد درخواست دوره تکمیلی را داشتند و هم‌اکنون تبدیل شدند به مبلغان و مروجان فرزندآوری.
معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی ادامه داد: مسئله دوم «تسهیل فرزندآوری» است که در این زمینه تغذیه مادر موضوعی‌ست بسیار مهم. مادرانی هستند که به دلیل مشکلات اقتصادی و سوء تغذیه احتمال سقط جنین برایشان وجود دارد؛ ما سعی کردیم با حمایت‌های انجام‌شده بحث اقتصادی مادران را با بسته‌های ارزاق عمومی حل کنیم و این مادران در شبکه ما قرار گرفتند. گروه دیگر مادرانی بودند که در دوران عقد بودند و باردار شده بودند و قصد سقط جنین را داشتند؛ این گروه هم در اولویت حمایت‌های بنیاد کرامت رضوی قرار گرفتند و ما برای آنها برنامه‌های خاص داریم.
جعفر رئیسیان‌زاده صحبت درباره‌ی مأموریت‌ها و ظرفیتهای حوزه‌ی مدیریتی‌اش را جمع‌بندی و تکمیل کرد: بیمارستان میلاد مشهد که بنا بود به‌طور تخصصی در زمینه‌ی ناباروری فعالیت کند، به دلیل کمبود بودجه و امکانات با تأخیر 2ساله در ساخت و تجهیز روبرو شد؛ به دستور مستقیم تولیت معزز و ورود متمرکز آستان قدس رضوی این بیمارستان تکمیل و تجهیزات لازم برای آغاز به‌کارش تأمین شد. آستان ملکوتی حضرت ثامن‌الحجج حدود ۱۴میلیارد تومان برای راه‌اندازی این بیمارستان هزینه کرد. با راه‌اندازی این مرکز هزینه‌ی باروری که بین 30 تا 50میلیون تومان بود، امروز به 5 الی 6میلیون تومان رسیده و حتی اگر زوجین این هزینه را نداشته باشند با کمک‌های بلاعوض و تسهیلات می‌توانند از خدمات مرکز استفاده کنند.
